Thực hiện mục tiêu đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo, trong nhà trường phổ thông, người học không những được trang bị kiến thức mà còn được phát triển năng lực tư duy, tính chủ động sáng tạo. Trong những năm qua, tổ Ngữ văn của trường THPT chuyên Nguyễn Thiện Thành luôn quan tâm đến việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho học sinh. Ngoại khóa Ngữ văn – hoạt động trải nghiệm năm học 2019 – 2020 được tổ chức vào ngày 12/01/2020, tại Đền thờ Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Long Đức – Trà Vinh với chủ đề “Thơ Bác – Những khoảng trời”. Đây là hoạt động thiết thực hướng đến kỷ niệm ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, kỷ niệm 120 năm thành lập tỉnh Trà Vinh và mừng xuân Canh Tý 2020. Tham gia hoạt động trải nghiệm có thầy Lê Phong Vũ – Phó Hiệu trưởng trường THPT chuyên Nguyễn Thiện Thành, quý thầy cô trong tổ Ngữ văn của trường và toàn thể các em học sinh của ba lớp chuyên Ngữ văn.
Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo qua môn Ngữ văn là một trong những biện pháp tạo ra các môi trường khác nhau để học sinh được quan sát, suy nghĩ và trực tiếp tham gia vào các hoạt động thực tiễn. Qua đó khuyến khích, động viên và tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh tích cực nghiên cứu, khơi nguồn cho sự sáng tạo, tìm ra những giải pháp mới trên nền tảng vân dụng những kiến thức đã có và những gì đã được trải nghiệm trong thực tiễn cuộc sống, biến ý tưởng thành hiện thực….. Học từ trải nghiệm và bằng trải nghiệm mang lại hiệu quả cao, phù hợp với xu thế phát triển của giáo dục và đào tạo trong thời kì hội nhập và quốc tế hóa hiện nay. Nhận thức được tầm quan trọng của hoạt động này, trong những năm qua, thầy Trương Thanh Tòng – Tổ trưởng tổ Ngữ văn luôn trăn trở và đã tổ chức nhiều hoạt động trải nghiệm bổ ích, thu hút được sự quan tâm của các em học sinh.
Ngoại khóa Ngữ văn – Hoạt động trải nghiệm năm học 2019-2020 với chủ đề “Thơ Bác – những khoảng trời” được tổ chức tại Đền thờ Bác – một di tích lịch sử có ý nghĩa với người dân Trà Vinh. Nhân hoạt động này, thầy cô và các em học sinh có dịp viếng Bác, cùng ôn lại truyền thống lịch sử của nhân dân Trà Vinh gắn với quá trình hình thành và gìn giữ ngôi đền.
Thông qua hoạt động trải nghiệm, với Vòng tròn văn chương: Hình tượng Bác Hồ trong thơ Tố Hữu, các em học sinh đã thể hiện được vai trò chủ động, tích cực và sáng tạo trong hoạt động học tập. Bồi dưỡng và phát triển năng lực đặc thù của môn học như năng lực đọc hiểu, năng lực thưởng thức, cảm thụ văn chương, năng lực đánh giá cái hay, cái đẹp của văn chương từ đó có thể tham gia vào quá trình giao tiếp văn học, giao tiếp đời sống một cách có hiệu quả. Bên cạnh đó, buổi tọa đàm văn học do các em lớp 11C1 tổ chức đã thể hiện sự sáng tạo trong việc tiếp nhận thế giới nghệ thuật. Các em thể hiện sự tiếp nhận về tác giả, tác phẩm từ nhiều góc nhìn từ đó chia sẻ những cảm nhận riêng, mới mẻ và bổ ích, những cách nhìn nhận về cuộc sống, về con người khác nhau. Thông qua buổi tọa đàm, học sinh có cơ hội bày tỏ những suy nghĩ, ý kiến, quan niệm hay những câu hỏi, đề xuất của mình về một vấn đề nảy sinh trong văn học. Hơn ai hết học sinh biết kết nối và luôn có ý thức trải nghiệm để thẩm thấu sâu sắc những giá trị tác phẩm, làm phong phú hơn vốn sống, vốn hiểu biết xã hội của bản thân, hình thành nên động cơ, niềm tin và giá trị sống.
Trò chơi là một hoạt động vừa có tính chất giải trí, thư giãn nhưng cũng đồng thời là một hoạt động giáo dục “học mà chơi, chơi mà học”. Trong hoạt động này, học sinh được tự mình tổ chức những trò chơi như Đoán ý đồng đội, Đố vui văn học, … vừa giúp học sinh phát huy tính sáng tạo, tính tích cực, chủ động vừa giúp học sinh ôn lại kiến thức, rèn luyện kĩ năng, phát triển năng lực. Và hơn thế còn trang bị cho các em có những tác phong nhanh nhẹn, tạo được bầu không khí thân thiện, môi trường giao lưu cởi mở, tích cực giữa các học sinh với nhau, giữa học sinh với các thầy cô giáo.
Một trong những giây phút hào hứng nhất của buổi trải nghiệm là những tiết mục văn nghệ của các em học sinh. Qua những tiết mục được sáng tác từ những tác phẩm văn học, những ca khúc cách mạng, … các em học sinh vừa thể hiện được năng lực, vừa thỏa mãn niềm đam mê ca hát và nhận ra rằng văn học là món ăn tinh thần không thể thiếu, từ đó càng thắp lên niềm đam mê văn học trong các em.
Nhà phê bình Hoài Thanh từng ví người giáo viên dạy Ngữ văn như người “đệm đàn”, “dạo nhạc” để những “ca sĩ” học sinh sẽ thể hiện mình. Giáo viên là người bắt nhịp nhưng “Đệm đàn chớ để tiếng đàn lấn át tiếng hát. Bình thơ cũng không nên che mất tiếng thơ. Người đệm đàn, bình thơ phải biết lùi lại để đưa tiếng hát, tiếng thơ lên trước”. Và những hoạt động trải nghiệm như “Thơ Bác – Những khoảng trời” chính là một cách “bắt nhịp” hiệu quả để phát huy “giọng hát” của người đọc – học sinh trong việc tiếp nhận văn học trong nhà trường, vận dụng văn học vào cuộc sống. Ngoại khóa Ngữ văn – Hoạt động trải nghiệm lần này một lần nữa chứng minh rằng, với thầy cô dạy Ngữ văn nói chung, tổ Ngữ văn trường THPT chuyên Nguyễn Thiện Thành nói riêng, bồi dưỡng năng lực Ngữ văn cho học sinh không chỉ dừng lại ở những giờ học trên lớp mà còn thông qua những hình thức hoạt động ngoài giờ lên lớp. Và như vậy, dạy học tác phẩm văn chương không còn là những giờ học kiến thức thuần túy, giờ “học chữ” mà trở thành những giờ “học làm người”.
(Võ Thanh Thúy)